تابستان با گرمای زیاد و روزهای بلند خود، تأثیر قابل‌توجهی بر بدن و مزاج انسان می‌گذارد و اگر به تعادل تغذیه و سبک زندگی توجه نشود، ممکن است مشکلاتی مانند گرمازدگی، افزایش حرارت بدن، تشنگی مداوم، کم‌آبی، التهاب پوست و بی‌خوابی ایجاد شود. از نگاه طب سنتی، فصل تابستان دارای طبیعت گرم و خشک است و نیازمند رعایت اصول تغذیه و سبک زندگی مناسب با مزاج فرد برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به سلامت است.

شناخت مزاج خود و تطبیق رژیم غذایی با شرایط فصل می‌تواند به حفظ انرژی، آرامش و سلامت عمومی بدن کمک کند. در ادامه، با اصول تغذیه‌ای و سبک زندگی مناسب برای افراد گرم‌مزاج و سردمزاج در تابستان آشنا خواهید شد.

انواع مزاج و ویژگی‌های آن در تابستان

طب سنتی ایران بر پایه چهار کیفیت اصلی شامل گرمی، سردی، خشکی و تری بنا شده است و مزاج افراد ترکیبی از این کیفیت‌هاست. شناخت این مزاج‌ها کمک می‌کند در تابستان تغذیه و سبک زندگی مناسب‌تری داشته باشید:

🔹 مزاج صفراوی (گرم و خشک): این افراد حرارت و خشکی بالایی در بدن دارند و تابستان ممکن است باعث تشدید مشکلاتی مانند گرمازدگی، بی‌خوابی و جوش‌های پوستی شود.
🔹 مزاج دموی (گرم و تر): این افراد حرارت و رطوبت زیادی دارند و در تابستان نیاز به کنترل حرارت بدن و پرهیز از مصرف غذاهای گرم دارند.
🔹 مزاج سوداوی (سرد و خشک): این افراد معمولاً بدن سرد و خشکی دارند و گرمای تابستان باعث می‌شود رگ‌ها باز شده و گردش خون آنها بهتر شود، اما باید مراقب کم‌آبی و خشکی پوست در این فصل باشند.
🔹 مزاج بلغمی (سرد و تر): این افراد با رطوبت و سرمای بالای بدن مواجه هستند و گرمای تابستان برایشان مفید است اما مصرف بیش از حد غذاهای سرد می‌تواند موجب ضعف گوارشی شود.

علائم عدم تعادل مزاج در تابستان

اگر تابستان دچار علائمی مانند گرمای زیاد، تشنگی مداوم و تعریق بیش از حد شدید، احتمالاً مزاجتان از تعادل خارج شده است. این علائم شامل موارد زیر می‌شود:

✅ احساس گرمای زیاد و تشنگی مداوم
✅ تعریق بیش از حد
✅ بی‌خوابی یا خواب‌های کوتاه و منقطع
✅ افزایش جوش و التهاب پوست
✅ ضعف و بی‌حالی
✅ خشکی دهان و لب‌ها
✅ گرفتگی عضلات

تغذیه و سبک زندگی مناسب تابستان برای افراد گرم‌مزاج

افراد گرم‌مزاج در تابستان گرمای بیشتری را احساس کرده و در معرض گرمازدگی و جوش‌های پوستی قرار می‌گیرند. این افراد باید از مصرف مواد غذایی با طبع گرم و خشک اجتناب کرده و خوراکی‌های خنک و مرطوب‌کننده مصرف کنند تا حرارت بدن کاهش یافته و از التهاب و بی‌قراری جلوگیری شود.

مواد غذایی مناسب:

– میوه‌های تازه و آبدار مانند هندوانه، خربزه، طالبی، شاتوت، آلو، آلبالو، گیلاس
– آب نارنج و آبلیمو در آب ولرم یا دوغ کم‌نمک
– عرق کاسنی، عرق بیدمشک و عرق شاه‌تره برای کاهش حرارت بدن
– سوپ‌ها و آش‌های سبک با سبزیجاتی مانند کدو و اسفناج
– مصرف آب کافی در فواصل منظم
– خیار، کاهو و گلابی برای تأمین رطوبت بدن
– استفاده از ماست کم‌چرب به‌عنوان میان‌وعده خنک‌کننده
– شربت‌های خانگی مانند شربت سکنجبین با آب خنک
– پرهیز از مصرف زیاد ادویه‌های گرم مانند فلفل و زنجبیل
– کاهش مصرف گوشت قرمز و جایگزینی با مرغ و ماهی

سبک زندگی مناسب:

– پرهیز از قرار گرفتن در آفتاب مستقیم در ساعات گرم
– استحمام با آب ولرم و پرهیز از آب بسیار سرد
– استفاده از لباس‌های نخی و روشن
– استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین
– استفاده از عطرها و روغن‌های طبیعی خنک مانند گلاب

تغذیه و سبک زندگی مناسب تابستان برای افراد سردمزاج

افراد سردمزاج معمولاً در تابستان وضعیت بهتری دارند، اما مصرف بیش از حد مواد غذایی سرد ممکن است موجب ضعف سیستم گوارش و کاهش انرژی شود. این افراد باید تعادل در مصرف خوراکی‌های سرد و تر را رعایت کنند.

مواد غذایی مناسب:

– میوه‌ها با طبع معتدل مانند سیب، موز، انگور و انجیر در حد تعادل
– گوشت‌های سبک مانند مرغ، ماهی و در صورت نیاز مقدار کم گوشت گوسفند
– آش‌ها و سوپ‌های سبک
– نوشیدن آب به مقدار کافی و پرهیز از مصرف آب یخ
– مصرف ادویه‌های ملایم مانند دارچین و زعفران به مقدار کم
– مغزها مانند بادام و گردو به مقدار محدود
– عسل با آب ولرم به‌عنوان نوشیدنی صبحگاهی
– پرهیز از مصرف زیاد ماست و دوغ سرد
– استفاده از مصلح (خوراکی‌هایی مانند عسل و زنجبیل که اثر سردی میوه‌های آبدار را متعادل می‌کنند) همراه با میوه‌های آبدار و خنک

سبک زندگی مناسب:

– اقامت در محیط‌های خنک با تهویه مناسب ولی پرهیز از نشستن مستقیم زیر باد کولر
– استراحت کافی و تنظیم ساعت خواب
– پرهیز از نوشیدنی‌های بسیار سرد پس از گرما
– تحرک روزانه برای حفظ انرژی و گردش خون
– حمام با آب ولرم و پرهیز از دوش سرد

نکات تکمیلی برای تعادل حرارت بدن در تابستان

✅ استفاده از گلاب و عرق کاسنی برای کاهش حرارت بدن
✅ مصرف عرق شاه‌تره برای کاهش جوش‌های پوستی ناشی از گرما
✅ نوشیدن آب ولرم با کمی آبلیمو برای تأمین رطوبت بدن
✅ خودداری از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ‌کردنی
✅ استفاده از لباس‌های سبک و روشن
✅ قرار گرفتن در محیط‌های خنک و دارای تهویه مناسب
✅ نوشیدن آب کافی در طول روز برای حفظ تعادل رطوبت بدن

پرهیزات مشترک تابستانی

این موارد برای همه مزاج‌ها در تابستان توصیه می‌شود:

– پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ‌کردنی
– اجتناب از نوشیدنی‌های بسیار سرد و یخ‌زده
– دوری از قرار گرفتن طولانی در آفتاب مستقیم

جمع‌بندی

رعایت اصول تغذیه و سبک زندگی متناسب با مزاج در تابستان کمک می‌کند تا از گرمازدگی، التهاب پوستی، بی‌خوابی و بی‌حالی جلوگیری شده و تابستانی سالم و پرانرژی را سپری کنید. شناخت مزاج خود و مصرف مواد غذایی و سبک زندگی مناسب با فصل، کیفیت زندگی شما را بهبود می‌بخشد و از مشکلات رایج تابستان پیشگیری می‌کند.