خونریزی زیاد در دوران قاعدگی یکی از مشکلات شایع میان زنان است که در صورت تداوم، می‌تواند باعث کم‌خونی ناشی از قاعدگی زیاد و کاهش سطح آهن، ضعف عمومی و خستگی شود. از دیدگاه پزشکی، از دست دادن بیش از حد خون، ذخایر آهن بدن را کاهش داده و تولید گلبول‌های قرمز را مختل می‌کند. نتیجه آن بروز علائمی مانند رنگ‌پریدگی پوست، خستگی، سرگیجه، تپش قلب و سردی اندام‌ها است.

در طب سنتی زنان، خونریزی شدید به معنای «ضعف قوه دافعه رحم» و «کاهش حرارت غریزی بدن» تلقی می‌شود. به باور حکمایی چون ابن‌سینا، از دست رفتن خون زیاد باعث تحلیل قوا، کاهش حرارت طبیعی و ضعف در اندام‌های رئیسه مانند قلب و کبد می‌شود. بنابراین درمان، نه‌تنها باید خون‌سازی کند، بلکه باید بدن را از نظر مزاجی و حرارتی نیز متعادل سازد. این رویکرد بخشی از راهکارهای درمان کم‌خونی زنان و تقویت خون زنان به حساب می‌آید.

درمان‌های گیاهی و خوراکی مفید

یکی از مهم‌ترین اصول در درمان کم‌خونی ناشی از قاعدگی زیاد، تقویت خون و بازسازی قوای از دست‌رفته است. گیاهان خون‌ساز و خوراکی‌های زیر در این زمینه مؤثر شناخته شده‌اند:

شیره انگور

از بهترین مواد خون‌ساز در طب سنتی زنان است. مصرف روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری شیره انگور در ترکیب با کمی آب یا شیر گرم، به بهبود کم‌خونی زنان کمک می‌کند.

عناب و خرما

هر دو از منابع طبیعی آهن هستند و به تقویت طحال و کبد کمک می‌کنند. ترکیب دم‌کرده عناب با چند عدد خرما و کمی زعفران، نوشیدنی مؤثری برای زنان کم‌خون است.

زعفران

زعفران با تقویت جریان خون و بهبود خلق‌وخو، در بازسازی قوای بدن نقش دارد. مقدار کم آن در دمنوش‌ها یا شربت‌ها توصیه می‌شود.

سیب قرمز و چغندر

این دو میوه خاصیت خون‌سازی بالایی دارند. مصرف روزانه آب سیب و آب چغندر تازه می‌تواند به تدریج سطح آهن خون را افزایش دهد.

اسفناج

سرشار از فولات و آهن است و در کنار غذاهای گوشتی یا حبوبات، جذب آهن را افزایش می‌دهد.

ترکیب پیشنهادی طب سنتی:

شربت طبیعی از شیره انگور + عرق بیدمشک + چند رشته زعفران، نوشیدنی مؤثر برای تقویت خون و رفع ضعف پس از قاعدگی است.

دمنوش‌های تقویت خون:

دمنوش گل‌گاوزبان، به‌لیمو، بابونه، زعفران و کمی دارچین باعث آرامش اعصاب، تقویت قلب و افزایش جریان خون می‌شود. می‌توان یک قاشق از این ترکیب را در یک لیوان آب جوش دم کرده و روزانه یک تا دو فنجان میل کرد. این دمنوش‌ها از بهترین روش‌ها برای تقویت خون زنان و پیشگیری از کم‌خونی ناشی از قاعدگی زیاد هستند.

گیاهان تنظیم‌کننده قاعدگی برای کنترل خونریزی

از دیدگاه طب سنتی زنان، درمان کم‌خونی زنان بدون کنترل خونریزی بی‌فایده است. برای این منظور، گیاهانی وجود دارند که با تنظیم عملکرد رحم و تعادل هورمونی، از خونریزی زیاد قاعدگی جلوگیری می‌کنند:

بومادران

گیاهی قابض و مقوی رحم است که به کاهش شدت خونریزی کمک می‌کند. دمنوش آن برای خانم‌هایی که قاعدگی سنگین دارند مفید است.

رازیانه

با خاصیت تنظیم‌کنندگی هورمونی و گرم‌کنندگی مزاج، به تعادل در چرخه قاعدگی کمک می‌کند.

گزنه

از گیاهان غنی از آهن و ویتامین C است که علاوه بر خون‌سازی، خاصیت قابض دارد و به کنترل خونریزی کمک می‌کند.

برای تقویت رحم، مصرف ترکیباتی مانند «عرق رازیانه با عسل» یا «دم‌کرده بومادران با گل‌محمدی» توصیه شده است. همچنین زنان سردمزاج باید از غذاهای گرم مانند خرما، زنجبیل و عسل استفاده کنند و زنان گرم‌مزاج بیشتر به سمت خوراکی‌های معتدل مانند سیب، عناب و آب انار شیرین بروند. این نکات بخشی از روش‌های کنترل خونریزی قاعدگی در طب سنتی زنان هستند.

خوراکی‌های خون‌ساز و پرهیزها

در دوران پس از قاعدگی، تغذیه مناسب نقش کلیدی در بازیابی قوای بدن دارد. خوراکی‌های مفید برای کم‌خونی زنان عبارتند از:

• عدسی با شیره انگور یا خرما: ترکیبی خون‌ساز که هم آهن گیاهی دارد و هم انرژی‌بخش است.
• سوپ گندم یا آش جو: سبک، مغذی و مفید برای تقویت معده و کبد.
• زرده تخم‌مرغ نیم‌پز (عسلی): از غذاهای مقوی خون در متون طب سنتی زنان محسوب می‌شود.

پرهیزها

در دوران خونریزی باید از مصرف غذاهای ترش (مانند سرکه، آب‌لیمو، تمر هندی)، خوراکی‌های سرد و نفاخ (مانند خیار، ماست سرد، هندوانه و نوشیدنی‌های گازدار) پرهیز شود. همچنین نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای پررنگ و قهوه جذب آهن را کاهش می‌دهند و بهتر است محدود شوند.

نکات سبک زندگی

خواب کافی، پرهیز از استرس، پیاده‌روی آرام و تنفس عمیق در هوای تازه به بهبود گردش خون و عملکرد بدن کمک می‌کند. این نکات مکمل روش‌های تقویت خون زنان و پیشگیری از کم‌خونی ناشی از قاعدگی زیاد هستند.

جمع‌بندی و توصیه نهایی

کم‌خونی ناشی از قاعدگی زیاد از دیدگاه طب سنتی زنان، نتیجه از دست دادن حرارت و قوای حیاتی بدن است. درمان مؤثر زمانی حاصل می‌شود که همزمان خون‌سازی، کنترل خونریزی و تقویت قوای عمومی بدن انجام گیرد. استفاده از گیاهان خون‌ساز مانند عناب، زعفران و شیره انگور در کنار گیاهان تنظیم‌کننده قاعدگی مانند بومادران و گزنه، راهی طبیعی و مؤثر برای بهبود وضعیت کم‌خونی زنان است.

در نهایت، توصیه می‌شود در صورت ادامه خونریزی‌های شدید یا ضعف مداوم، حتماً با پزشک یا متخصص طب سنتی زنان مشورت شود تا علت زمینه‌ای بررسی و درمان اصولی انجام گیرد.