آیا تا به حال نام «سیر سیاه» به گوشتان خورده است؟ شاید برای برخی این اسم ناآشنا باشد و حتی ممکن است فکر کنند سیری است که تاریخ انقضا آن گذشته یا سیر برشته‌ای است که مدت زیادی در فر مانده است. درحالیکه اینگونه نیست. 
سیر سیاه، یک نوع سیر فرآوری شده است که با قرار دادن سیر خام در معرض دما و رطوبت بالا به مدت چند هفته تهیه می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود که سیر سیاه رنگ تیره و طعمی متفاوت از سیر خام داشته باشد. در سال‌های اخیر این نوع سیر بسیار مورد استفاده قرار گرفته است و به عنوان یک غذای کاربردی با ارزش به شمار می رود. سیر سیاه مغذی تر از سیر سفید است و فواید مختلفی برای سلامتی دارد و علاوه بر داشتن حبه‌های سیاه، طعم ملایم‌تر و بافت لطیف‌تر و چسبناک‌تری نسبت به سیر خام دارد.
در حالی که ممکن است سیر سیاه ظاهر عجیبی داشته باشد، اما خواص درمانی و تغذیه‌ای آن بسیار چشمگیر است که در ادامه به آن می‌پردازیم. برای کشف خواص این سیر جادویی، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

سیر سیاه چیست؟

سیر سیاه یک فرآورده‌ی غذایی است که از تخمیر سیر خام در حرارت و رطوبت کنترل‌شده به دست می‌آید. برای تهیه‌ی سیر سیاه، سیر خام را کم‌وبیش ۵۰ تا ۹۰ روز در دمای تقریبی ۶۰ تا ۷۷ درجه نگهداری می‌کنند. طی این فرآیند چند هفته‌ای که واکنش میلارد نامیده می‌شود، حبه‌های سیر به رنگ سیاه مشخصی در می‌آیند و به این ترتیب سیر نرم‌تر، چسبناک‌تر و شیرین‌تر می‌شود.
در این فرآیند برخی از مواد شیمیایی موجود در سیرخام (به ویژه آلیسین‌ها) تجزیه می‌شوند، که طعم تند سیر خام را به طعمی شیرین تبدیل می‌کند. حرارت، غلظت آلیسین را کاهش می‌دهد اما خاصیت کلی آنتی‌اکسیدانی سیر را تقویت می‌کند که این امر هضم سیر سیاه را نسبت به سیر خام راحت‌تر می‌کند.

ارزش غذایی سیر سیاه

سیر، از جمله سیر سیاه، کالری کمی دارد و به دلیل اینکه معمولا در مقادیر کوچک مصرف می‌شود، منبع خوبی برای ویتامین‌ها یا مواد معدنی نیست. مواد مغذی در هر ۱۵ گرم سیر سیاه پوست کنده به شرح زیر است:
کالری: ۲۰
پروتئین: 0.5 گرم
چربی: ۱ گرم
کربوهیدرات: ۲ گرم
فیبر: 0.5 گرم
شکر: ۴ گرم
سیر سیاه همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین سی c، ویتامین‌های گروه B، فولات، کلسیم، منگنز، منیزیم، فسفر، روی(زینک) و آهن می‌باشد. اما لازم به ذکر است که دوزهای کم سیر سیاه، مقادیر اندکی از برخی مواد مغذی مانند ویتامین C و پتاسیم روزانه را فراهم می‌کند که برای تامین نیاز روزانه شما به این مواد مغذی کافی نیست. به عنوان مثال، سه حبه سیر تنها ۳٪ از نیاز روزانه شما به ویتامین C را تامین می‌کند.

خواص شگفت‌انگیز سیر سیاه

سیر سیاه، دارای خواصی مشابه سیر سفید و حتی بیشتر از آن است. در مقایسه با سیر سفید، سیر سیاه دارای آلیسین کمتری است (ترکیبی که به کنترل فشار خون و جلوگیری از تصلب شرایین کمک می‌کند) اما اسیدهای آمینه و ترکیبات آنتی اکسیدانی بیشتری دارد، بنابراین ارزش غذایی آن بسیار بالاتر از سیر سفید است.
سیر سیاه خواص درمانی متعددی دارد که برای بهبود سلامتی شما مفید می‌باشد. برخی از خواص درمانی مهم آن عبارتند از:

•    تقویت سیستم ایمنی بدن

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سیر سیاه با کاهش التهاب، به تقویت سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کنند. آنتی اکسیدان‌ها از استرس اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند که منجر به آسیب سلولی کمتری می‌شود. این امر می‌تواند به بدن شما در مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها کمک کند. سیر سیاه از بیماری‌های رایج باکتریایی و ویروسی جلوگیری می‌کند و همچنین باعث بهبود عملکرد دستگاه گوارش و تنفس نیز می‌شود.

•    حفظ سلامت قلب

همانطور که سیر تازه برای سلامت قلب و بهبود عملکرد آن مفید است، سیر سیاه نیز از این قاعده مستثنی نیست. سیر سیاه با کاهش سطح کلسترول بد (LDL) و تری گلیسیرید در خون، منجر به حفظ سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود. درست مانند سیر تازه، سیر سیاه نیز به کاهش التهاب و بهبود جریان خون در قلب و عروق کمک می‌کند. 

•    تنظیم قند خون

اگرچه آنتی‌اکسیدان‌ها در سیر خام به وفور یافت می‌شود ولی این ماده طی فرآیند تخمیر چند برابر می‌شود! بنابراین سیر سیاه چند برابر سیر تازه برای کنترل قند خون مفید است.
 سطح نامنظم قند خون منجر به دیابت و عوارض بعدی آن می‌شود. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سیر سیاه از عوارض مرتبط با دیابت پیشگیری می‌کند. تنظیم قند خون به پیشگیری از مشکلات جدی سلامتی مانند دیابت و مشکلات کلیوی کمک می‌کند. سیر سیاه به تنظیم انسولین و کنترل سطح قند خون کمک می‌کند. بعلاوه خطر ابتلا به دیابت بارداری را کاهش می‌دهد. 

•    ضدسرطان

آنتی‌اکسیدان بالا و ترکیبات منحصر به فرد موجود در سیر سیاه برای پیشگیری از سرطان مفید است. سیر سیاه با جلوگیری از آسیب رادیکال‌های آزاد مانع گسترش سلول‌های سرطانی می‌شود.  برخی تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده‌اند که عصاره سیر سیاه به کاهش رشد چندین نوع سلول سرطانی از جمله سرطان روده بزرگ، سرطان سینه، سرطان معده و سرطان خون کمک می‌کند.

•    تقویت عملکرد مغز

سیر سیاه به دلیل خاصیت ضدالتهابی خود برای حفظ سلامت مغز مفید است. مصرف منظم آن التهاب را در مغز و سیستم عصبی کاهش داده و از اختلالات ناشی از آسیب سلول‌های مغزی‌ و مرتبط با افزایش سن مانند زوال عقل و آلزایمر پیشگیری می‌کند. سیر سیاه به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی خود سلول‌های آسیب دیده بدن را ترمیم می‌کند. 

•    بهبود عملکرد کبد 

سیر سیاه خاصیت محافظتی برای کبد دارد و برای افرادی که به علائم کبد چرب مبتلا هستند مفید است. درواقع از کبد در برابر مواد شیمیایی خطرناک ناشی از مصرف مداوم الکل و برخی داروها محافظت می‌کند. همچنین آنتی‌اکسیدان بالای سیر سیاه به کاهش رسوبات چربی موجود در کبد و متعادل کردن مجدد اندازه سلول‌های کبدی کمک می‌کند.

•    کاهش وزن

سیر سیاه خواص ضد چاقی دارد و تجمع چربی را در ناحیه شکم کاهش می‌دهد. سیر سیاه به دلیل ترکیبات چربی‌سوز و آنتی‌اکسیدان‌هایی که دارد، به افزایش سطح چربی‌سوزی بدن، تنظیم قند خون و کاهش کلسترول کمک می‌کند. ترکیبات موجود در سیر سیاه متابولیسم را تحریک می‌کنند و افزایش سوخت و ساز بدن به معنی سوزاندن بیشتر کالری‌ها و چربی‌هاست که می‌تواند در روند لاغری موثر باشد.

•    افزایش میل جنسی

سیر سیاه با طبع گرم خود در تقویت هورمون‌های جنسی مردانه بسیار موثر است. به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های فراوان جریان خون را در آلت تناسلی بهبود می‌بخشد، سطح انرژی بدن را افزایش می‌دهد و روی سایر عناصر مرتبط با فعالیت جنسی تاثیر می‌گذارد.

طبع سیر سیاه

در طب سنتی، طبع مواد غذایی بر اساس تاثیری که بر بدن می‌گذارند، دسته‌بندی می‌شود. بر این اساس، طبع سیر سیاه گرم و خشک در نظر گرفته می‌شود. میزان گرمی آن زیاد و میزان خشکی آن متوسط است. برای تعدیل طبع گرم و خشک سیر سیاه می‌توانید از مواد غذایی با طبع سرد و تر مانند سرکه، آب انار، سکنجبین و البته روغن بادام استفاده کنید.

روش‌های استفاده از سیر سیاه در برنامه غذایی

سیر سیاه را به روش‌های مختلفی می‌توانید به رژیم غذایی خود اضافه کنید. بسته به وضعیت عمومی سلامتتان توصیه می‌شود روزانه یک تا سه حبه سیر سیاه بخورید. البته باز هم به افراد بستگی دارد و نمی‌توان مقدار مشخصی را تعیین کرد. از سیر سیاه به روش‌های زیر می‌توانید در رژیم غذایی خود استفاده کنید:
- سیر سیاه طعم شیرین‌تری دارد و مانند سیر خام بوی تندی ندارد، بنابراین می‌توانید آن را به صورت خام مصرف کنید.
- در کنار انواع غذاها مثل سالاد و پیتزا از سیر سیاه می‌توانید به‌عنوان چاشنی استفاده کنید.
- سیر سیاه را با کره یا سرکه بالزامیک ترکیب کنید و به‌عنوان سس برای سالاد و استیک مصرف کنید.

سخن پایانی

سیر سیاه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و فواید زیادی برای قلب، مغز، کبد و قند خون دارد. سیر سیاه به طور کلی ماده‌ای مقوی و مفید است و همه می‌توانند از آن در برنامه‌ی غذایی خود استفاده کنند. اگرچه به نظر نمی رسد سیر سیاه عوارض جانبی خاصی داشته باشد، اما اگر از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید یا به سیر حساسیت دارید، حتما قبل از مصرف با دکتر تغذیه مشورت کنید و از مصرف مقدار زیاد آن اجتناب کنید.