مقدمه

چاقی یک اختلال مهم است و سالانه 25 میلیون نفر در سراسر جهان به دلیل اضافه وزن و چاقی جان خود را از دست می‌دهند. داروهای شیمیایی برای کاهش وزن اثربخشی کم و عوارض جانبی بالایی دارند. به غیر از داروهای شیمیایی در طب مدرن، از روش‌های مختلف دیگری از جمله استفاده از داروهای گیاهی برای کاهش وزن استفاده می‌شود. هودیا کامبوج، چای سبز، لوبیا سفید، شنبلیله، کافئین، افدرین، کپسایسین، یوهیمبین، کیتوزان، فیتوسترئول و صمغ گوار در آزمایش‌های بالینی درمان چاقی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند و اثرات آنها تایید شده است.

چاقی یک اختلال تغذیه‌ای رایج است که در ۲ دهه گذشته به سرعت در حال افزایش است. طبق تعریف، چاقی وضعیتی است که در آن میزان چربی بدن به سرعت افزایش می‌یابد. ارزیابی چاقی با شاخص توده بدنی اندازه گیری و گزارش می‌شود.

در ادامه به معرفی ۱۳ گیاه و ادویه شگفت انگیز می‌پردازیم که برای کاهش وزن موثر است:

۱. ادویه شنبه لیله

شنبلیله یک ادویه معمولی خانگی است که از Trigonella foenum-graecum، گیاهی متعلق به خانواده حبوبات به دست می‌آید. براساس مطالعات شنبلیله به کنترل اشتها و کاهش مصرف غذا به منظور کاهش وزن کمک کند.

یک مطالعه بر روی ۱۸نفر نشان داد که مصرف روزانه ۸ گرم فیبر شنبلیله باعث افزایش احساس سیری و کاهش گرسنگی و مصرف غذا شد.

مطالعه کوچک دیگری نشان داد که مصرف عصاره دانه شنبلیله در مقایسه با دارونما، مصرف چربی روزانه را تا ۱۷ درصد کاهش داده و منجر به کاهش کالری مصرفی در طول روز می‌شود.

 در نتیجه می‌توان گفت شنبلیله ادویه‌ای است که اشتها را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود کمتر غذا بخوریم و کاهش وزن داشته باشیم.

 ۲. فلفل کاین

فلفل کاین نوعی فلفل چیلی است که برای تند کردن بسیاری از غذاها استفاده می‌شود. این گیاه حاوی ترکیب کپسایسین است که به فلفل قرمز گرمای خاصی می‌دهد و فواید سلامتی بی‌شماری را به همراه دارد. کپسایسین یکی از ترکیبات اصلی و مهم موجود در فلفل  و عامل طعم تند آن است. همچنین خاصیت ضد درد نیز دارد.

طبق برخی تحقیقات کپسایسین می‌تواند اندکی متابولیسم و تعداد کالری‌هایی را که در طول روز می‌سوزانید افزایش دهد. علاوه بر این احساس گرسنگی و میل به غذا را کاهش می‌دهد و در نتیجه موجب کاهش وزن می‌شود.

یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف کپسول‌های کپسایسین باعث افزایش سطح سیری و کاهش کل کالری دریافتی می‌شود. مطالعه دیگری روی ۳۰ نفر نشان داد که خوردن یک وعده غذایی حاوی کپسایسین باعث کاهش سطح گرلین (هورمون مسئول تحریک گرسنگی) می‌شود.

۳. زنجبیل

زنجبیل ادویه‌ای است که از ریزوم گیاه گلدار زنجبیل به نام Zingiber officinale تهیه می‌شود. اغلب در میان مردم به عنوان یک درمان طبیعی برای طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها استفاده می‌شود، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که زنجبیل می‌تواند به کاهش وزن نیز کمک کند.

یک بررسی از ۱۴ مطالعه انسانی نشان داد که مصرف مکمل زنجبیل به طور قابل توجهی وزن بدن و چربی شکم را کاهش می‌دهد. بررسی دیگری بر روی ۲۷ انسان انجام شد و این نتیجه رسید که زنجبیل ممکن است با افزایش متابولیسم و چربی سوزی به کاهش وزن کمک کند و به طور همزمان موجب جذب چربی شده و اشتها را کاهش دهد. زنجبیل، ادویه‌ای که معمولا در طب سنتی استفاده می‌شود.

۴. آویشن کوهی یا اورگانو

آویشن کوهی گیاهی با قدمت بالاست که از خانواده گیاهانی مانند نعناع، ریحان، آویشن، رزماری و مریم گلی محسوب می‌شود.

این گیاه حاوی ترکیب قدرتمند به نام کارواکرول است که به کاهش وزن کمک کند. یک مطالعه روی موش‌هایی که رژیم غذایی پرچرب داشتند یا حاوی کارواکرول بودند یا نداشتند نشان داد که موش‌هایی که کارواکرول دریافت کردند، وزن و چربی بدنشان به میزان قابل توجهی نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. همچنین مشخص شد که مکمل‌های کارواکرول مستقیماً بر برخی از ژن‌ها و پروتئین‌های خاص که سنتز چربی در بدن را کنترل می‌کنند تأثیر می‌گذارد. با این حال، تحقیقات در مورد اثرات آویشن کوهی و کارواکرول بر کاهش وزن هنوز بسیار محدود است و به ویژه مطالعات انسانی در این مورد وجود ندارد.

۵. جینسینگ

جینسینگ گیاهی با خواص تقویت کننده سلامتی است که اغلب در طب سنتی چینی به عنوان یکی از مواد اصلی در نظر گرفته می‌شود. این گیاه را می‌توان به چندین نوع مختلف از جمله کره‌ای، چینی و آمریکایی طبقه بندی کرد که همه آنها متعلق به یک جنس از گیاهان جینسینگ هستند. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که این گیاه قدرتمند می‌تواند به کاهش وزن کمک کند.

یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف جینسینگ کره‌ای دو بار در روز به مدت هشت هفته منجر به کاهش قابل اندازه وزن بدن و همچنین تغییر در ترکیب میکروبیوتای روده می‌شود.

به‌طور مشابه، یک مطالعه حیوانی نشان داد که جینسینگ با تغییر در تشکیل چربی و به تاخیر انداختن جذب چربی روده با چاقی مبارزه می‌کند. با این حال، برای بررسی تاثیر جینسینگ بر کاهش وزن در انسان، به مطالعات با کیفیت بالا و در مقیاس بزرگتر نیاز است. جینسینگ، که اغلب در طب سنتی چینی استفاده می‌شود.

۶. زردچوبه

زردچوبه ادویه‌ای است که به دلیل طعم، رنگ زنده و خواص دارویی قوی آن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشتر فواید آن برای سلامتی به دلیل وجود ترکیبی به نام کورکومین در زردچوبه است که به طور گسترده برای اثرات آن بر همه چیز از التهاب گرفته تا کاهش وزن مورد مطالعه قرار گرفته است.

یک مطالعه روی ۴۴ نفر دارای اضافه وزن نشان داد که مصرف کورکومین دو بار در روز به مدت یک ماه در افزایش چربی سوزی، کاهش چربی شکم و افزایش کاهش وزن تا ۵ درصد موثر است. به طور مشابه، یک مطالعه حیوانی نشان داد که مکمل موش با کورکومین به مدت ۱۲ هفته وزن و چربی بدن را با مسدود کردن سنتز چربی کاهش می‌دهد. تحقیقات بیشتری برای بررسی اینکه چگونه زردچوبه ممکن است بر کاهش وزن تأثیر بگذارد، مورد نیاز است. به‌طور خلاصه زردچوبه ادویه‌ای حاوی کورکومین است که در مطالعات انسانی و حیوانی به کاهش وزن و چربی کمک می‌کند.

۷. فلفل سیاه

فلفل سیاه یک ادویه معمولی خانگی است که از میوه خشک Piper nigrum، تاک گلدار بومی هند به دست می‌آید. این گیاه حاوی ترکیب قدرتمندی به نام پیپرین است که عامل طعم تند آن است و به کاهش وزن کمک می‌کنند.

یک مطالعه نشان داد که مصرف مکمل پیپرین به کاهش وزن بدن در موش‌های دارای رژیم غذایی پرچرب (حتی بدون تغییر در مصرف غذا) کمک می‌کند. یک مطالعه لوله آزمایشی همچنین نشان داد که پیپرین به طور موثری از تشکیل سلول‌های چربی جلوگیری می‌کند. متأسفانه، تحقیقات فعلی صرفا محدود به مطالعات آزمایشگاهی بوده و بر روی حیوانات انجام شده است. مطالعات بیشتری برای تعیین اینکه چگونه پیپرین و فلفل سیاه ممکن است بر کاهش وزن در انسان تأثیر بگذارند مورد نیاز است.

۸. دارچین

دارچین یک ادویه معطر است که از پوست داخلی درختان از جنس Cinnamomum تهیه می‌شود. این ادویه سرشار از آنتی اکسیدان بوده و فواید متعددی برای سلامتی دارد. حتی برخی از مطالعات نشان داده‌اند که دارچین می‌تواند موجب کاهش وزن شود. دارچین به‌ویژه در تثبیت قند خون موثر است و می‌تواند به کاهش اشتها و گرسنگی کمک کند. مطالعات نشان می‌دهد که ترکیب خاصی که در دارچین یافت می‌شود می‌تواند اثرات انسولین را تقلید کند و به انتقال قند از جریان خون به سلول‌ها کمک کند تا به عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد. دارچین همچنین می‌تواند با کاهش سطوح آنزیم‌های گوارشی خاص، تجزیه کربوهیدرات‌ها را کاهش دهد.

با اینکه این اثرات به طور بالقوه می‌تواند منجر به کاهش اشتها و در نهایت کاهش وزن شود، تحقیقات بیشتری برای مطالعه اثرات مستقیم دارچین بر وزن مورد نیاز است.

۹. زیره

زیره ادویه‌ای است که از دانه‌های خشک و آسیاب شده زیره سبز، گیاهی گلدار از خانواده جعفری تهیه می‌شود. این ادویه به طعم آجیلی متمایزش معروف است، اما به غیر از این، برای سلامتی، کاهش وزن و چربی سوزی مفید است.

یک مطالعه کوچک سه ماهه نشان داد زنانی که دو بار در روز ماست را با ۳ گرم زیره مصرف می‌کردند نسبت به گروه کنترل وزن و چربی بیشتری از دست دادند.

به طور مشابه، یک مطالعه هشت هفته‌ای نشان داد که بزرگسالانی که سه بار در روز مکمل زیره را مصرف می‌کردند، یک کیلوگرم بیشتر از افرادی که دارونما مصرف کرده بودند، از خود کاهش وزن نشان دادند.

۱۰. عصاره دانه قهوه سبز

عصاره دانه قهوه سبز معمولا در بسیاری از مکمل‌های کاهش وزن یافت می‌شود. این عصاره از دانه‌های قهوه که بو داده نشده‌اند تهیه می‌شود و حاوی اسید کلروژنیک بالایی است که تصور می‌شود در کاهش وزن تاثیر به سزایی دارد.

یک تحقیق روی ۲۰ نفر نشان داد که مصرف قهوه سبز باعث کاهش شاخص توده بدن (BMI) و چربی شکم حتی بدون تغییر در کالری دریافتی شد، بررسی دیگری از سه تحقیق نشان داد که عصاره دانه قهوه سبز ممکن است وزن بدن را به طور متوسط ۲.۵ کیلوگرم کاهش دهد. با این حال، محققان خاطرنشان کردند که کیفیت و اندازه تحقیقات موجود محدود بوده است.

بنابراین، تحقیقات با کیفیت بیشتری برای ارزیابی اثربخشی دانه قهوه سبز بر کاهش وزن مورد نیاز است.

۱۱. هل

هل یک ادویه با ارزش است که از دانه‌های گیاهی از خانواده زنجبیل تهیه می‌شود.

هل در سرتاسر جهان در آشپزی و در پخت و پز استفاده می‌شود و ممکن است در کاهش وزن نیز تاثیر داشته باشد. یک تحقیق حیوانی نشان داد که پودر هل به کاهش چربی شکم در موش‌هایی که رژیم غذایی پرچرب و کربوهیدرات داشتند کمک کرد.

به طور مشابه، یک تحقیق حیوانی دیگر نشان داد که هل سیاه به طور خاص در کاهش چربی شکم و کل چربی بدن در موش‌های دارای رژیم غذایی پرچرب مؤثر بوده است. متأسفانه بیشتر تحقیقات در مورد پتانسیل کاهش وزن هل به مطالعات حیوانی محدود می‌شود. تأثیر هل بر کاهش وزن در انسان هنوز مورد بررسی قرار نگرفته است.

جمع بندی

چاقی یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که همه گروه‌های سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به عوارض زیادی از جمله دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سکته شود. داروهای شیمیایی زیادی برای درمان چاقی و اضافه وزن از جمله اورلیستات و سیبوترامین وجود دارد. اما این داروها علاوه بر هزینه بالا، دارای عوارض جانبی و کارایی محدود در درمان چاقی هستند و ایمنی و اثربخشی این داروها زیر سؤال است. به همین دلیل جمعیت کثیری از مردم برای درمان چاقی به گیاهان دارویی روی آورده‌اند.

هنگامی که از گیاهان به عنوان ادویه استفاده می‌شود، کمترین عوارض جانبی را با خود به همراه دارند. اما در صورت مصرف این گیاهان در فرم مکمل، بهتر است دوز توصیه شده را رعایت نموده تا از عوارض جانبی ناخواسته‌ی آن جلوگیری کنید. بیشتر ادویه‌ها، علاوه بر افزودن طعم و مزه به غذاهای مورد علاقه شما، میزان سوخت و ساز بدن و چربی سوزی را افزایش می‌دهند و باعث احساس سیری در فرد می‌شوند. تنوع بخشیدن به ادویه‌های درون کابینت آشپزخانه‌تان یک راه ساده و آسان برای کاهش وزن با کمترین میزان هزینه و تلاش است. اما سعی کنید که این ادویه‌ها را با یک رژیم غذایی کامل و متعادل و یک سبک زندگی سالم ترکیب کنید تا بیشترین میزان کاهش وزن را داشته باشید.