مقدمه

احتباس مثانه یا احتباس ادرار زمانی اتفاق می‌افتد که مثانه به طور کامل تخلیه نشود. این مشکل ممکن است هم به طور حاد و هم به صورت یک بیماری مزمن اتفاق بیفتد. احتباس حاد ادرار به طور ناگهانی اتفاق می افتد و فقط مدت کوتاهی طول می‌کشد. از سوی دیگر، احتباس مزمن ادرار می‌تواند طولانی مدت باشد و احتمالاً ناشی از یک وضعیت پزشکی است. انواع حاد می‌تواند به طور بالقوه تهدید کننده زندگی باشد و باعث ناراحتی یا درد شدید شود و نیاز به درمان فوری پزشکی داشته باشد. انواع مزمن این بیماری اجازه خروج مقدار کمی از ادرار را می‌دهد و باعث می‌شود که مبتلایان احساس کنند مثانه خود را به طور کامل تخلیه نکرده‌اند. برخی از علل احتباس مثانه عبارتند از: تنگی یا زخم مجرای ادرار ناشی از عفونت یا آسیب، مشکلات عصبی یا عضلانی مثانه، سرطان پروستات، عوارض جانبی داروها و سنگ‌های مجاری ادراری. درمان علت اصلی احتباس مثانه مهم است زیرا مقادیر زیادی ادرار در مثانه نگه داشته می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود. برخی از داروهای طبیعی ممکن است به علائم احتباس مثانه یا علت اصلی آن کمک کنند.

در ادامه به تعدادی روش گیاهی برای درمان مشکل احتباس ادرار می‌پردازیم.

احتباس ادرار چیست؟

مثانه شما مانند مخزن ذخیره ادرار مواد زائد است. وقتی مثانه پر است، ادرار می‌کنید و مواد زائد از بدن شما خارج می شوند. اما اگر احتباس ادرار داشته باشید، مثانه شما در هنگام ادرار کردن کاملاً خالی نمی‌شود. این می‌تواند هم برای مردان و هم برای زنان اتفاق بیفتد و می‌تواند ناشی از مواردی مانند انسداد، داروها یا مشکلات عصبی باشد.

علائم احتباس ادرار

همانطور که گفتیم احتباس ادرار به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود و در ادامه به علائم هر دو نوع آن می‌پردازیم.

علائم احتباس ادرار حاد:

• ناتوانی در ادرار کردن
• نیاز فوری و همراه با درد برای تخلیه مثانه
• درد یا ناراحتی در پایین شکم
• نفخ پایین شکم

علائم احتباس ادرار حاد نیاز به درمان فوری پزشکی دارد.

علائم احتباس ادرار مزمن:

• تکرر ادرار (بیش از 8 بار در روز)
• خروج سخت ادرار از مجرا
• جریان ادرار ضعیف یا غیرروان
• نیاز شدید به ادرار کردن همراه با خروج مقدار کمی از ادرار
• احساس باقی ماندن ادرار در مثانه پس از تخلیه  
• احساس ناراحتی خفیف و دائمی در قسمت زیر شکم و مجاری ادراری

برخی از افراد دچار احتباس ادرار مزمن تقریبا با علائمی روبرو نمی‌شوند که باعث تحریک آنها برای مراجعه به پزشک و درمان شود و همین اتفاق ریسک ایجاد مشکلات جدی در آینده را بالا خواهد برد.

روش‌های خانگی درمان احتباس ادرار

قاصدک

قاصدک یک گیاه چند ساله است که معمولاً به صورت وحشی در مزارع و مراتع رشد می‌کند. به گفته کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده، سرخپوستان بومی آمریکا از ریشه قاصدک برای درمان بیماری کلیوی، سوزش سر دل و ناراحتی معده استفاده می‌کردند. قاصدک دارای خواص ضد التهابی است و اغلب به عنوان یک دیورتیک برای افزایش خروجی ادرار، کمک به التهاب مثانه و احتباس ادرار استفاده می‌شود.

گزنه

گزنه گیاهی است که برای التهاب مثانه استفاده می‌شود و دارای خواص ترمیم کننده برای کمک به بهبود مثانه و کلیه است و اغلب به عنوان یک گیاه ادرار آور استفاده می‌شود. معمولاً به صورت چای، دو تا سه بار در روز مصرف می‌شود. این گیاه می‌تواند با مکمل‌ها و داروها تداخل داشته باشد، بنابراین عاقلانه است که قبل از استفاده از آنها برای رفع مشکلات مثانه، با پزشک خود مشورت کنید.

ساوپالمتو یا نخل اَره‌ای

نخل اَره‌ای گیاهی است که به طور سنتی در اروپا برای درمان بزرگی پروستات استفاده می‌شود. خواص ضد التهابی دارد و همچنین از تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون جلوگیری می‌کند که در نهایت می‌تواند به احتباس مثانه ناشی از بزرگ شدن پروستات کمک کند. اگر پروستات شما بزرگ شده است، با پزشک خود صحبت کنید تا متوجه علت پزشکی آن بشوید.

سارساپاریلا

سارساپاریلا (Sarsaparilla) یک داروی هومیوپاتی است که برای درمان التهاب مثانه و احتباس ادرار کاربرد دارد و همچنین در درمان درد ناشی از تشکیل سنگ‌های ادراری در کاهش التهاب و به عنوان یک مسکن مفید است، به خصوص زمانی که درد یا سوزش در انتهای ادرار احساس می‌شود. اگر سنگ‌های ادراری دارید باید به دنبال درمان پزشکی باشید.

شیرین بیان هندی

عصاره شیرین بیان هندی یک جایگزین طبیعی برای آنتی بیوتیک‌های معمولی است که برای درمان سیستیت یا التهاب مثانه و احتباس ادرار استفاده می‌شود. شیرین بیان هندی با خواص ضد میکروبی طبیعی خود می‌تواند به احتباس مثانه ناشی از التهاب یا عفونت کمک کند. برای استفاده از آن 50 میلی گرم ریشه شیرین بیان هندی را به شکل خمیر خرد کنید، آن را در یک فنجان آب به مدت 30 دقیقه بجوشانید، صاف کنید و سه بار در هفته بنوشید.

خرفه

خرفه گیاهی است که برای اهداف دارویی و آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در طب شرقی، به عنوان یک درمان خانگی سنتی به منظور کاهش التهاب، افزایش تولید ادرار، فرونشاندن تشنگی و سایر موارد کاربرد دارد.

جوی وحشی

جوی وحشی (Couch Grass) که در طب سنتی جایگاه ویژ‌ه‌ای دارد، از جمله گیاهان موثر در افزایش میزان ادرار و رفع عفونت و برطرف کردن مشکل احتباس ادرار است. این گیاه ضد باکتری برای دفع سنگ کلیه هم کاربرد دارد و ترکیب عصاره آن با سیترات پتاسیم ممکن است به کوچک کردن سنگ کلیه کمک کند،

زنجبیل تازه

زنجبیل سرشار از فولیک اسید، ویتامین ث، ب3، آهن، کلسیم و پروتئین است و برای برطرف کردن بیماری‌ها و مشکلات ادراری می‌توانید از زنجبیل استفاده کنید. این گیاه از قرن‌ها قبل به عنوانی گیاهی برای بهبود مشکلات ادراری محسوب می‎شود که سرشار از خواص آنتی اکسیدانی است و باعث تقویت مجاری ادراری خواهد شد.

چای سبز

چای سبز از چای‌های آنتی اکسیدانی و ضد التهابی بسیار پرکاربرد است که می‌تواند به مشکلات ادراری کمک کند. این چای ترکیباتی دارد که می‌تواند از ایجاد سنگ کلیه و مثانه که می‌توانند از عوامل احتباس ادراری باشند جلوگیری نماید.

چای سبز از به عنوان دارویی برای پیشگیری از سرطان شناخته می‌شود و خاصیت سم زادیی از بدن را نیز دارد. سرطان هم پیشگیری کرده باعث سم زدایی از بدن می شود، چای سبز برخلاف چای سیاه تخمیر نمی‌شود و ارزش غذایی بسیار بالایی دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هرکسی که علائم احتباس حاد ادرار را تجربه می‌کند باید به اورژانس مراجعه کند.

احتباس مزمن ادرار معمولاً نشان دهنده یک مشکل اساسی بالقوه جدی است و فرد باید برای احتباس ادراری که بیش از چند روز طول میکشد یا از بین می‌رود و سپس برمی‌گردد، حتما با پزشک مشورت کند.

افرادی که به دلیل مصرف دارو یا بیهوشی دچار احتباس موقت ادرار می شوند، در صورت ناپدید شدن علائم و عدم بازگشت، ممکن است نیازی به درمان پزشکی نداشته باشند.

سایر روش‌های خانگی درمان احتباس ادرار

 تمرینات روزانه کف لگن را انجام دهید

تمرینات کف لگن می‌تواند در کاهش احتباس ادرار موثر باشد، اما انجام صحیح و مدت زمان انجام آنها بسیار مهم است. حتی شاید مجبور باشید 3 ماه این تمرینات را انجام دهید.

سیگار نکشید

اگر سیگار می‌کشید، خود را در معرض خطر احتباس ادرار قرار می‌دهید، زیرا سرفه به عضلات کف لگن فشار وارد می‌کند.

ورزش‌های مناسب انجام دهید

برای تقویت کف لگن و برای تسکین علائم احتباس ادرار، ورزش‌های پر فشار مانند دویدن و ایروبیک را با ورزش‌های تقویتی مانند پیلاتس جایگزین کنید.

پیلاتس ماهیچه‌های مرکزی شما را تقویت می‌کند و برای مشکلات ادراری مفید است.

اجسام سنگین بلند نکنید

بلند کردن اجسام سنگین عضلات کف لگن شما را تحت فشار قرار می‌دهد، بنابراین تا جایی که می‌توانید از این کار اجتناب کنید. هنگامی که نیاز به بلند کردن چیزی دارید، مانند بلند کردن بچه‌ها، قبل و در حین بلند کردن، عضلات کف لگن خود را سفت کنید.

وزن خود را کاهش دهید

اضافه وزن می تواند عضلات کف لگن شما را ضعیف کند و به دلیل فشار بافت چربی روی مثانه، باعث مشکلات ادراری شود. در صورت کاهش وزن، علائم شما ممکن است بهبود یابد و به طور کامل از بین برود.

یبوست خود را درمان کنید

زور زدن برای مدفوع، ماهیچه‌های کف لگن شما را ضعیف می‌کند و مشکلات ادراری را بدتر می‌کند.  اگر یبوست دارید، ممکن است تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی، به درمان یبوست شما کمک کند. خوردن فیبر و انجام ورزش بیشتر می‌تواند به درمان یبوست کمک کند.

مصرف کافئین را کاهش دهید

کافئین مثانه را تحریک می‌کند و می‌تواند مشکلات ادراری را بدتر کند. قهوه بیشترین تأثیر را دارد، بنابراین نوشیدن آن را متوقف کنید یا قهوه بدون کافئین بخورید.

نوشیدنی‌های گازدار، چای سیاه، چای سبز، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و شکلات داغ نیز حاوی کافئین هستند، بنابراین مصرف آن‌ها را کاهش دهید و آب و چای‌های گیاهی یا میوه‌ای را جایگزین کنید.

غذاهای مناسب بخورید

از غذاهای تند و اسیدی مانند کاری و مرکبات اجتناب کنید، زیرا می توانند مثانه را تحریک کنند و احتباس ادرار و سایر علائم بی‌اختیاری را بدتر کنند.

از آنتی هیستامین‌ها دوری کنید

آنتی هیستامین‌ها و ضد احتقان‌ها داروهایی هستند که افراد برای بهبود راه هوایی خود مصرف می‌کنند. این داروها معمولاً در هنگام عفونت گلو و سرماخوردگی معمولی استفاده می‌شوند.

با این حال، این داروها باید در بیمارانی که از عوارض ادراری رنج می‌برند با احتیاط تجویز شوند، زیرا این داروها می‌توانند عضلات اطراف مجرای ادرار را سفت کرده و ادرار کردن را با مشکل مواجه کنند.

سخن پایانی

احتباس ادرار یک وضعیت دردناک و بالقوه تهدید کننده زندگی است. در حالی که درمان‌های خانگی بسیار زیادی برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد، اما در موارد شدید کارساز نیستند.  

داروهای گیاهی و سایر داروهای خانگی اغلب توسط FDA از نظر کیفیت، خلوص و ایمنی نظارت نمی‌شوند. قبل از اینکه روش‌های درمانی خانگی را دنبال کنید یا داروهای طبیعی را در برنامه درمانی خود بگنجانید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.