سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مجاری ادراری محسوب می‌شود که بیش از 10 درصد از مردم در سراسر جهان حداقل یک بار در زندگی خود به آن مبتلا شده‌اند. 
انواع مختلفی از سنگ کلیه وجود دارد، اما به طور کلی آنها رسوبات سختی هستند که در داخل کلیه شما تشکیل می‌شوند و از طریق ادرار دفع می‌شوند. دفع سنگ کلیه بسیار دردناک می‌باشد و گاهی اوقات در مجاری ادراری گیر می‌کند که برداشتن آنها نیاز به جراحی دارد. اگرچه این وضعیت جدی و دردناک به نظر می‌رسد، اما سنگ کلیه را معمولاً می‌توان با خیال راحت در خانه دفع کرد. در حالی که درمان‌های پزشکی برای رفع این عارضه در دسترس هستند، اما بسیاری از مردم روش‌های طبیعی را برای از بین بردن سنگ کلیه و تسکین درد ترجیح می‌دهند.
در این وبلاگ به بررسی علل، علائم و روش‌های طبیعی دفع سنگ کلیه می‌پردازیم. برای آشنایی بیشتر با سنگ کلیه و بهترین درمان‌های طبیعی آن، با ما همراه باشید.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ‌های کلیه رسوبات سختی در داخل کلیه‌ها و مجاری ادراری هستند که اغلب به علت بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می‌آیند.  این سنگ‌ها از نظر اندازه بسیار متفاوت می‌باشند و در هر قسمت از سیستم ادراری از جمله کلیه‌ها، حالب‌ها یا میزنای(لوله‌هایی باریکی هستند که مثانه را به کلیه‌ها متصل می‌کنند) و یا خود مثانه ایجاد می‌شوند.
معمولا سنگ‌های کوچک بدون هیچ علائمی تشکیل و از طریق مجرای ادرار از بدن خارج و دفع می‌شود. اما اگر سنگ‌های کلیه بزرگ باشند، در داخل کلیه حرکت کنند یا در یکی از حالب‌ها گیر کنند، بسیار دردناک هستند و به مراقبت پزشکی نیاز دارند.

دلایل شایع ایجاد سنگ کلیه 

سنگ کلیه معمولا یک علت واحد و مشخص ندارد اما عواملی وجود دارند که احتمال بروز سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند.  سنگ کلیه زمانی تشکیل می‌شود که عدم تعادل در مواد معدنی و مایعات موجود در ادرار شما وجود داشته باشد. برخی مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات و فسفر متبلور می‌شوند و به هم می‌چسبند و منجر به تشکیل سنگ می‌شوند. درک علل زمینه‌ای سنگ کلیه به افراد کمک می‌کند تا در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنند و خطر تشکیل سنگ را کاهش دهند. برخی از دلایل شایع ایجاد سنگ کلیه عبارتند از:
کم آبی بدن: عدم نوشیدن آب کافی و کم آبی بدن باعث غلیظ شدن ادرار و افزایش سطح املاح و نمک می‌شود که در نهایت منجر به تشکیل سنگ کلیه می‌شود. 
رژیم غذایی: مصرف رژیم غذایی سرشار از نمک، شکر و پروتئین‌های حیوانی و کم فیبر خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
سابقه خانوادگی: افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستند.
بیماری: برخی بیماری‌ها مانند عفونت‌های ادراری، نقرس، دیابت و پرکاری پاراتیروئید احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.
چاقی: اضافه وزن یا چاقی باعث افزایش سطح اسید اوریک در ادرار می‌شود.
داروها: برخی داروها مانند دیورتیک‌ها و آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم خطر تشکیل سنگ را افزایش می‌دهند.

آشنایی با انواع سنگ کلیه 

انواع مختلفی از سنگ کلیه وجود دارد که رایج‌ترین آنها عبارتند از:

سنگ‌های کلسیمی یا اگزالات کلسیمی: این سنگ‌ها شایع‌ترین نوع سنگ‌های کلیه هستند که معمولا از ترکیب کلسیم با اگزالات در ادرار ایجاد می‌شود. اگزالات یک ماده طبیعی است که هم در برخی غذاها وجود دارد و هم در کبد تولید می‌شود. این نوع سنگ به دلیل میزان زیاد کلسیم در آب آشامیدنی یا رژیم غذایی در کلیه و مجاری ادراری تشکیل می‌شود. مصرف کمتر غذاهای حاوی اگزالات، خطر بروز این نوع سنگ را کاهش می‌دهد.
سنگ های اسید اوریک: سنگ های اسید اوریک زمانی تشکیل می‌شوند که مقدار زیادی اسید اوریک در ادرار وجود داشته باشد. این نوع سنگ در افرادی که رژیم غذایی سرشار از پورین مصرف می‌کنند یا دارای بیماری‌هایی مانند نقرس هستند، شایع‌تر است.
سنگ های استروویت: این سنگ‌ها اغلب به دلیل عفونت‌های دستگاه ادراری ایجاد می‌شوند و به سرعت رشد کرده و بسیار بزرگ می‌شوند.
سنگ‌های سیستین: سنگ‌های سیستین نادر هستند و در افراد مبتلا به یک اختلال ژنتیکی به نام سیستینوری رخ می‌دهند که باعث می‌شود کلیه‌ها بیش از حد اسیدهای آمینه خاصی را دفع کنند. 

علائم سنگ کلیه

قبل از پرداختن به درمان، شناخت علائم سنگ کلیه بسیار مهم است، زیرا تشخیص به موقع از عوارض جلوگیری می‌کند. علائم و نشانه‌های سنگ کلیه شامل موارد زیر می‌باشد:
درد شدید: یکی از علائم بارز سنگ کلیه، درد شدید است که اغلب به آن قولنج کلیوی می‌گویند. درد معمولاً از پشت یا پهلو، درست زیر دنده‌ها شروع می‌شود و به سمت پایین شکم و ناحیه کشاله ران منتشر می‌شود.
تغییرات در ادرار: افراد مبتلا به سنگ کلیه تغییراتی را در عادات ادرار خود مشاهده می‌کنند که ممکن است شامل تکرر ادرار، مشکل در دفع ادرار یا نیاز مداوم به ادرار باشد.
ادرار بد رنگ و بدبو: وجود سنگ کلیه منجر به تغییر رنگ ادرار به صورتی، قرمز، قهوه‌ای یا کدر می‌شود. علاوه براین، ادرار ممکن است بوی تند و نامطبوع داشته باشد.
حالت تهوع و استفراغ: سنگ کلیه باعث تهوع و استفراغ می‌شود که اغلب با درد شدیدی که پیش‌تر توضیح داده شد همراه است.
تب و لرز: در برخی موارد، سنگ کلیه منجر به عفونت و در نتیجه تب و لرز می‌شود.

اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، بسیار مهم است که برای ارزیابی و درمان مناسب با یک متخصص مشورت کنید.

روش‌های خانگی دفع سنگ کلیه

سنگ کلیه فقط از طریق ادرار از بدن خارج می‌شود. به همین دلیل است که دفع سنگ کلیه تا این حد دردناک و ناراحت کننده می‌باشد. سنگ‌های کوچکتر معمولاً بدون هیچ درد و علائمی دفع می‌شوند؛ درحالیکه، سنگ‌های بزرگتر ممکن است باعث درد و خونریزی شدید شوند و نیاز به مداخله پزشکی دارند.
خوشبختانه، درمان‌های طبیعی زیادی وجود دارند که به شما در دفع سنگ کلیه در خانه کمک می‌کنند. اما توجه به این نکته مهم است که اگرچه داروهای طبیعی برای مدیریت علائم سنگ کلیه و جلوگیری از عود آنها مفید می‌باشند، اما ممکن است برای همه افراد مناسب نباشند. مشاوره با یک متخصص قبل از امتحان هر گونه درمان خانگی ضروری است، به خصوص اگر سابقه سنگ کلیه یا بیماری‌های زمینه‌ای دارید. در ادامه چند درمان طبیعی موثر برای سنگ کلیه را برایتان آورده‌ایم:

•    نوشیدن مایعات فراوان

یکی از ساده‌ترین کارهایی که می‌توانید برای مقابله با سنگ کلیه انجام دهید، نوشیدن مایعات به‌خصوص آب است. آب برای درمان طبیعی سنگ کلیه ضروری است و سموم و سنگ‌ها را از بدن دفع و غلظت مواد معدنی در ادرار را کاهش می‌دهد. سعی کنید روزانه حداقل 8 تا 10 لیوان آب بنوشید. علاوه بر آب، سایر مایعات آبرسان مانند چای گیاهی، آب لیمو، و آب سبزیجات تازه نیز در دفع سنگ کلیه موثر می‌باشند. فقط از نوشیدنی‌های شیرین شده با قند پرهیز کنید زیرا این نوشیدنی‌ها خطر سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.

•    سرکه سیب 

سرکه سیب حاوی اسید استیک است که با کاهش pH ادرار و افزایش حجم ادرار به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. به علاوه، اسید مالیک موجود در سرکه به طور کلی از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند.
2 قاشق غذاخوری سرکه سیب را در 1 فنجان آب گرم مخلوط کنید و در صورت تمایل می‌توانید کمی عسل به آن اضافه کنید. این ترکیب را یک یا دو بار در روز بنوشید تا به دفع سنگ کلیه کمک کند.

•    آب لیمو

آب لیمو حاوی اسید سیتریک است که به تجزیه و دفع سنگ کلیه کمک می‌کند و یکی از بهترین درمان‌های خانگی برای سنگ کلیه به حساب می‌آید. بعلاوه آب لیمو حجم ادرار را افزایش می‌دهد و آن را قلیایی‌تر می‌کند. آب 1یا 2 عدد لیمو را بگیرید و با یک فنجان آب گرم مخلوط کنید. برای از بین بردن سنگ‌های کوچک کلیه یا تسکین درد، این لیموناد را چند بار در طول روز بنوشید. ترکیب آب لیمو با روغن زیتون نیز یک درمان خانگی عالی برای درد سنگ کلیه است. 

•    ریشه قاصدک

ریشه قاصدک یک ادرارآور طبیعی است که حجم ادرار را افزایش داده و باعث دفع سنگ کلیه می‌شود. علاوه بر این، به کاهش احتباس آب و نفخ نیز کمک می‌کند. ریشه قاصدک را حدود 10 دقیقه در آب داغ قرار دهید و این دمنوش را چند بار در روز بنوشید.

•    آب انار

آب انار از دیرباز به‌عنوان یک روش طبیعی جهت بهبود عملکرد کلیه‌ها کاربرد داشته است. این میوه شفابخش سرشار از آنتی‌اکسیدان است که اسیدیته ادرار را کاهش می‌دهد و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین به شکستن سنگ‌های موجود کمک کرده و عبور آنها از مجاری ادراری را آسان‌تر می‌کند. روزانه یک لیوان آب انار تازه بنوشید تا از خواص آن بهره‌مند شوید.

•    گزنه

گزنه یک ادرار آور ملایم است که جریان ادرار را افزایش داده و به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند. همچنین این گیاه دارای خواص ضد التهابی است که به کاهش درد و ناراحتی ناشی از سنگ کلیه کمک می‌کند. برگ‌های گزنه را به مدت 5 تا 10 دقیقه در آب داغ قرار دهید و این دمنوش را چند بار در روز بنوشید. همچنین برای پیشگیری از ایجاد سنگ ، برگ‌های تازه آن را می‌توانید به سالادها یا اسموتی‌های خود اضافه کنید.

•    ترب سیاه

یکی از سبزیجات معجزه‌گر برای درمان سنگ کلیه ترب سیاه است. این سبزی ریشه‌ای باعث کاهش درد ناشی از سنگ کلیه می‌شود و با خاصیت ادرارآور خود، به پاک‌سازی کلیه‌ها از سنگ و شن کمک می‌کند. آب ترب سیاه کلیه را فعال کرده و سنگ‌های کلیه به ویژه آنهایی که از جنس اگزالات کلسیم است را پودر می‌کند. استفاده از ترب سیاه رنده شده یا آب ترب به صورت ناشنا برای دفع سنگ کلیه عالی است. 

•    ریحان

ریحان خاصیت سم‌زدایی و ادرارآوری دارد و از دیرباز در طب سنتی برای سلامت کلیه‌ها کاربرد داشته است. این گیاه با افزایش حجم ادرار و کاهش غلظت اسیداوریک از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین اسید استیک موجود در ریحان سنگ‌های کلیه را تجزیه می‌کند و دفع آن‌ها را از طریق ادرار راحت‌تر می‌کند. آب برگ‌های تازه ریحان را گرفته و با عسل مخلوط کنید. این مخلوط را روزانه به مدت چند هفته مصرف کنید. همچنین از برگ‌های ریحان تازه یا خشک‌شده برای تهیه دمنوش استفاده کنید و روزانه چند فنجان از آن بنوشید. البته نباید در هر دوره بیش از ۶ هفته آب ریحان را مصرف کرد چراکه استفاده طولانی‌مدت ممکن است منجر به مشکلاتی ازجمله افت قند خون و کاهش فشارخون کمتر از حد نرمال شود.

•    لوبیا

پختن لوبیا و نوشیدن آب آن یکی دیگر از داروهای طبیعی برای دفع سنگ کلیه است. لوبیا منبع عالی فیبر است و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین لوبیا قرمز یک دیورتیک(ادرارآور) طبیعی بوده که با افزایش حجم ادرار به درمان سنگ کلیه کمک می‌کند. کافی است یک پیمانه لوبیا را در دو لیتر آب به مدت ۱۰ دقیقه جوشانده و سپس آب آن را صاف کنید و چندین بار در روز بنوشید تا عملکرد کلیه را تقویت کند.

•    آب کرفس

کرفس یک سبزی سرشار از پتاسیم و آنتی‌اکسیدان است که از تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها جلوگیری می‌کند و خطر ایجاد سنگ را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، آب کرفس یک ادرارآور طبیعی است که به دفع مواد زائد و سموم از کلیه‌ها کمک می‌کند. همچنین باعث تسکین سریع درد سنگ کلیه نیز می‌شود. در صورتی که به دنبال درمان معجزه‌آسای سنگ کلیه هستید، توصیه می‌کنیم روزانه یک لیوان آب کرفس را به صورت ناشتا مصرف کنید.

تغییر سبک زندگی برای پیشگیری از سنگ کلیه

ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه ضروری است. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- نوشیدن آب فراوان در طول روز به اندازه‌ای که احساس تشنگی نداشته باشید و ادرار بی‌رنگ یا به رنگ زرد روشن باشد. در هوای گرم لازم است آب بیشتری بنوشید.
- ازغذاهای سرشار از اگزالات کمتر مصرف کنید. ریواس، چغندر، اسفناج، مغزیجات، چای، شکلات و سویا اگزالات فراوانی دارند.
- در رژیم غذایی خود از نمک و پروتئین حیوانی کمتر استفاده کنید.
- به خوردن غذاهای سرشار از کلسیم ادامه دهید اما در خوردن مکمل حاوی کلسیم محتاط باشید.

فعالیت بدنی برای دفع سنگ کلیه

فعالیت بدنی و ورزش منظم به حفظ وزن سالم، کاهش خطر تشکیل سنگ و دفع آن کمک می‌کند. اما باید محتاط باشید و بیش از حد به خودتان فشار نیاورید، زیرا ممکن است باعث درد و ناراحتی بیشتر شود. در ادامه چند نکته برای دفع سنگ کلیه با ورزش را برایتان آورده‌ایم:
- قبل، حین و بعد از ورزش مقدار زیادی آب بنوشید تا هیدراته بمانید. کم آبی دفع سنگ کلیه را سخت‌تر و دردناک‌تر می‌کند.
- از ورزش‌های سنگین و پرفشار مانند دویدن یا پریدن خودداری کنید، زیرا می‌توانند بدن را منقبض کرده و باعث درد بیشتر شوند. در عوض، ورزش های سبک‌تر مانند پیاده‌روی یا دوچرخه سواری را انتخاب کنید.
- ورزش‌هایی را در نظر بگیرید که کمر و شکم را هدف قرار می‌دهند، مانند یوگا یا پیلاتس. این تمرینات ماهیچه‌های این ناحیه را تقویت و به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند.
- اگر در حین ورزش دچار درد شدید شدید، فوراً آن را متوقف کرده و استراحت کنید. همانطور که پیش‌تر ذکر کردیم لطفا بیش از حد به خود فشار نیاورید.
لازم به ذکر است که فعالیت بدنی باید در حد اعتدال و با مشورت پزشک انجام شود. اگر مطمئن نیستید که چه ورزش‌هایی برای شما بی خطر هستند، قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید با پزشک خود مشورت کنید.

کلام آخر

سنگ کلیه وضعیتی فوق‌العاده دردناک و ناراحت‌کننده می‌باشد، اما اتخاذ یک سبک زندگی سالم و استفاده از درمان‌های خانگی طبیعی به جلوگیری از تشکیل و مدیریت علائم آن کمک می‌کند. با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که همه درمان‌های خانگی ممکن است برای همه مؤثر نباشد، و مشورت با یک متخصص ضروری است، به‌ویژه برای افرادی که سابقه سنگ کلیه یا سایر بیماری‌ها را دارند. 
همچنین توجه داشته باشید که اگرچه درمان‌های طبیعی می‌توانند مؤثر باشند، اما نباید جایگزین توصیه‌ها و درمان‌های پزشکی حرفه‌ای شوند. اگر مشکوک به سنگ کلیه هستید یا هر یک از علائم مرتبط را تجربه می‌کنید، فوراً برای ارزیابی مناسب و برنامه درمانی شخصی به پزشک مراجعه کنید.