درمان ترک‌های پوستی یکی از دغدغه‌های مهم افرادی است که به دلایل مختلف به آن دچار شده‌اند. ترک‌های پوستی (Stretch mark) که با  نام استریا نیز شناخته می‌شوند، معمولاً خطوط باریک قرمز و یا مایل به سفید هستند که بر روی نقاط خاصی از بدن ایجاد می‌شوند. این ترک‌ها یک عارضه‌ی دائمی هستند که با دلایل متفاوتی ایجاد می‌شوند، با این حال ظاهر آن‌ها با مراقبت و درمان مناسب بهبود پیدا می‌کند. 
در حالی که این ترک‌ها هیچ خطری برای سلامتی ندارند، اما در ظاهر پوست و زیبایی آن اثر دارند و درمان آن دغدغه بسیاری از افراد به ویژه بانوان است. در این برگ از مجله طب سنتی، ما به معرفی درمان‌های خانگی موثر برای ترک‌های پوستی می‌پردازیم که راه‌ حل‌های طبیعی را برای به حداقل رساندن و محو کردن آن‌ها ارائه می‌دهند. از روغن‌های مغذی و کرم‌های خانگی گرفته تا تغییر سبک زندگی و روتین‌های مراقبت از پوست، طیف وسیعی از راه‌حل‌های عملی را بررسی می‌کنیم که به شما کمک می‌کند تا از شر ترک‌های پوستی در خانه خلاص شوید و پوستی سالم‌تر داشته باشید.

ترک‌ پوست چیست؟

ترک‌های پوستی نوعی اسکار پوستی محسوب می‌شوند که در اثر کشیدگی‌های ناگهانی پوست و پارگی کلاژن و الاستین به وجود می‌آیند. کلاژن پروتئینی است که به ایجاد حالت کشسانی پوست کمک می‌کند و مانع از افتادگی پوست می‌شود؛ با پارگی کلاژن و الاستین، پوست حالت کشسانی خود را از دست داده و ترک برمی‌دارد. به همین خاطر است که معمولا در دوران بارداری یا بعد از افزایش یا کاهش وزن شدید، روی پوست ظاهر می‌شوند. این ترک‌ها معمولاً به صورت خطوط یا رگه‌های بلند و نازک روی پوست ظاهر می شوند که به رنگ قرمز، صورتی، بنفش یا حتی سفید می‌باشند و ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شوند؛ اما بیشتر در نواحی به وجود می‌آیند که مقدار چربی در آن‌ها بالا است. به عنوان مثال شکم، سینه، بازوها، زیر بازو، کمر، ران و باسن بیش از سایر قسمت‌های بدن مستعد ترک خوردن هستند. زمانی که پوست دچار کشیدگی می‌شود، کلاژن ضعیف شده و منجر به شکل‌گیری خطوط ظریف در بالاترین لایه‌ی پوست می‌شود. به‌مرور زمان این خطوط سفید یا نقره‌ای ‌رنگ می‌شوند که در نهایت تبدیل به ترک پوست می‌شود. همه افراد صرف‌نظر از جنسیت خود ممکن است دچار این عارضه شوند، اما شیوع آن در بین زنان بیشتر است.

علل ایجاد ترک‌های پوستی

ترک‌های پوستی یا در اثر کشش بیش از حد پوست ایجاد می‌شوند یا از افزایش میزان هورمون کورتیزون در بدن تاثیر می‌پذیرند. افرادی که سابقه خانوادگی ترک‌های پوستی را دارند و افرادی که پوست آن‌ها حساس‌تر از سایر افراد است، بیشتر دچار این مشکلات پوستی می‌شوند. اگرچه عوامل ژنتیکی، سن، نوع پوست و عدم مراقبت مناسب از پوست در ایجاد ترک‌های پوستی نقش دارند، اما تغییرات ناگهانی وزن، بارداری و تغییرات هورمونی در بدن علت اصلی ترک پوستی به شمار می‌روند. برخی از مهم‌ترین علل‌ ایجاد ترک روی پوست عبارتند از:
- افزایش یا کاهش سریع و غیراصولی وزن: یکی از شایع‌ترین دلایل ایجاد ترک‌های پوستی افزایش یا کاهش سریع وزن است. هنگامی که پوست خیلی سریع کشیده یا منقبض می‌شود، رشته‌های کلاژن و الاستین موجود در پوست شکسته شده و منجر به ایجاد ترک می‌شوند.
- استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی: استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا موضعی که اغلب برای بیماری‌هایی مانند آسم یا اگزما تجویز می‌شوند نیز پوست را ضعیف کرده و منجر به ایجاد ترک‌های پوستی می‌شود.
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی، مانند تغییراتی که در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد نیز می‌تواند در ایجاد ترک‌های پوستی نقش داشته باشد. نوسانات هورمون‌هایی مانند کورتیزول و استروژن بافت‌های همبند پوست را تضعیف کرده و آن را مستعد کشیدگی و اسکار می‌کند.
- بارداری: بارداری یکی دیگر از دلایل اصلی ترک‌های پوستی است، زیرا پوست روی شکم، سینه‌ها و ران‌ها باید به سرعت منبسط شود تا کودک در حال رشد را در خود جای دهد. این کشش ناگهانی باعث شکسته شدن ساختارهای نگهدارنده پوست شده و در نتیجه منجر به ظاهر شدن ترک می‌شود.
- رشد سریع بدن در دوران بلوغ: دوران بلوغ یکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی انسان است که با تغییرات هورمونی و رشد سریع همراه است. این تغییرات می‌توانند باعث کشیدگی پوست، به‌خصوص در نواحی شکم، ران‌ها، سینه‌ها و کمر شوند. افرادی که در این دوره به سرعت رشد قدی یا وزنی دارند، بیشتر در معرض ترک‌های پوستی قرار می‌گیرند.
- انجام تمرینات بدنسازی و رشد سریع عضلات بدن: افزایش سریع اندازه‌ی عضلات بدن منجر به کشیدگی پوست و ایجاد ترک می‌شود.
- سوابق خانوادگی و عوامل ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است به دلیل ساختار ژنتیکی خود مستعد ابتلا به ترک‌های پوستی باشند. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما ترک‌های پوستی داشته‌اند، ممکن است شما نیز این علائم را تجربه کنید.
- بیماری‌های مختلف همچون سندروم کوشینگ یا سندروم فارمان: این دو اختلال ژنتیکی و هورمونی، عوارضی مانند ترک پوستی را ایجاد می‌کنند.
- خشکی پوست: خشکی پوست، شایع‌ترین علت ترک ترک شدن پوست بدن است. پوست در حالت طبیعی و سالم خود، دارای مقداری روغن و رطوبت است؛ اما درصورتی‌که به هر دلیلی مقدار این دو ماده طبیعی در بدن تغییر کند، پوست خشک و در آخر روی آن ترک‌های مختلفی ایجاد می‌شود.
- اگزما: اگزما نوعی بیماری پوستی است که اصلی‌ترین علائم آن، خشکی بیش‌ازحد، خارش، التهاب و قرمزی پوست است. این بیماری می‌تواند باعث به وجود آمدن ترک‌های پوستی به‌خصوص در قسمت‌هایی مانند صورت، پشت زانو، بازو، ساعد و دست شود.
- پسوریازیس: پسوریازیس نوعی اختلال عملکرد سیستم ایمنی است که باعث می‌شود سلول‌های پوست خیلی سریع رشد کنند که همین موضوع منجر به ترک خوردن پوست می‌شود.
- دیابت نوروپاتی: پاشنه‌های ترک‌خورده یک عارضه شایع دیابت نوع 1 و نوع 2 است. این بیماری منجر به نوروپاتی دیابتی یا آسیب عصبی ناشی از دیابت می‌شود که در این شرایط، اعصاب بدن قادر به کنترل رطوبت پوست نبوده و خشکی و ترک‌خوردگی ایجاد می‌شود.

علائم ترک‌های پوستی

 مانند سایر بیماری‌ها و مشکلات پوستی ترک‌های ایجاد شده روی پوست نیز علائمی دارند. این عارضه از روی ظاهر به راحتی قابل شناسایی است. با این حال برخی از علائمی که نشانه این بیماری هستند، عبارتند از:
- مشاهده خطوط، رگه‌ها و تو رفتگی‌هایی با طول و عرض متفاوت
- ایجاد ترک‌هایی به رنگ صورتی، بنفش، قرمز و رنگ‌های آبی یا قهوه‌ای روی پوست 
- سوزش و خارش نواحی مختلف پوست قبل از ایجاد ترک
- تغییر رنگ خطوط و ایجاد خطوط براق و سفید روی پوست پس از گذشت زمان

بهترین راهکارهای خانگی برای از بین بردن ترک‌های پوستی

اکنون که علل رایج ترک‌های پوستی را بررسی کرده‌ایم، بیایید به سراغ درمان‌های خانگی شگفت‌انگیز برویم که در کاهش و از بین بردن این خطوط نقش بسزایی دارند. در ادامه طرز تهیه چند کرم مفید را آورده‌ایم که به راحتی در خانه می‌توانید درست کنید و عوارض کمتری دارند. اگر مشکل آلرژی و یا پوست حساسی دارید، حتما قبل از استفاده از این کرم‌ها با یک متخصص پوست مشورت کنید. 

•    کرم کاکائو و شی‌باتر

کره شی یا همان شی‌باتر پوست را عمیقاً مرطوب می‌کند و به پاکسازی سلول‌های مرده کمک می‌کند. کره کاکائو نیز حاوی مقادیر بالایی از نرم کننده‌ها است که به خوبی پوست را مرطوب می‌کند. روغن نارگیل موجود در این کرم بافت‌ها را درمان کرده و پوست را نرم می‌کند و ویتامین E نیز روند بهبودی را تقویت می‌کند. روغن اسطوخودوس موجود در این کرم نیز دارای خواص ضد التهابی است.

مواد لازم:
- دو قاشق غذاخوری شی‌باتر
- دو قاشق غذاخوری کره کاکائو
- دو قاشق غذاخوری روغن نارگیل
- ده قطره روغن ویتامین E
- پنج قطره روغن اسطوخودوس

طرز تهیه: اول از همه شی‌باتر، کره کاکائو و روغن نارگیل را با هم مخلوط کنید و روغن ویتامین E را به این مخلوط اضافه کنید. سپس کل مخلوط را در تابه بریزید و بگذارید کاملا ذوب شود. وقتی مخلوط ذوب شد آن را خوب هم بزنید و سپس ظرف را از روی گاز بردارید و روغن اسطوخودوس را به آن اضافه کنید و کل مخلوط را به خوبی هم بزنید. این کرم را در یک ظرف دربسته قرار دهید و روزانه آن را روی ناحیه آسیب دیده ماساژ دهید.

•    کرم کره کاکائو و روغن زیتون

کره کاکائو و روغن نارگیل دو رطوبت‌رسان عالی هستند که برای خلاص شدن از شر ترک‎‌های پوستی بسیار مفید می‌باشند. روغن زیتون نیز سرشار از اسیدهای چرب است که به خوبی ترک‌های پوستی را درمان می‌کند.

مواد لازم:
- سه قاشق چای‌خوری روغن نارگیل
- دو قاشق چای‌خوری روغن زیتون
- دو قاشق چای‌خوری کره کاکائو

طرز تهیه: ابتدا روغن نارگیل و روغن زیتون را در یک کاسه مخلوط کنید و سپس کره کاکائو را به آن اضافه کنید. این مخلوط را روی گاز بگذارید یا در مایکروفر قرار دهید. وقتی مخلوط ذوب شد آن را خوب هم بزنید و بگذارید خنک شود تا کرم کمی سفت ‌شود. کرم را در یک بطری بریزید و دو بار در روز(یک بار صبح و یک بار شب‌) آن را روی نقاط آسیب‌دیده ماساژ دهید. 

•    کرم آووکادو و شی‌باتر

شی‌باتر نوعی کره مرطوب‌کننده است که برای درمان خشکی پوست استفاده می‌شود. همانطور که پیشتر گفتیم خشکی نیز باعث ایجاد چین و چروک و ترک‌های پوستی می‌شود. به همین دلیل در دوران بارداری، زمانی که زنان باردار دچار ترک‌های پوستی می‌شوند، از آنها خواسته می‌شود از مرطوب‌کننده استفاده کنند. ترک‌های پوستی با مرطوب کردن به تدریج شروع به کاهش می‌کنند. روغن آووکادو نیز بسیار سبک است و پوست را عمیقا تغذیه می‌کند که باعث کاهش ترک‌های روی شکم، ران و غیره می‌شود.

مواد لازم:
- دو قاشق چای‌خوری شی‌باتر
- دو قاشق چای‌خوری روغن آووکادو
- ده قطره روغن ویتامین E

طرز تهیه: شی‌باتر را با روغن آووکادو مخلوط کنید و سپس روغن ویتامین E را به آن اضافه کنید. حالا بگذارید مخلوط کمی گرم شود. وقتی مخلوط ذوب شد، گاز را خاموش کنید و این کرم را در یک بطری در بسته بریزید. این کرم را دو بار در روز روی ترک‌ها به خوبی ماساژ دهید.

•    کرم آلوئه‌ورا و روغن بادام

روغن بادام سرشار از ویتامین E است. ویتامین E خاصیت ارتجاعی پوست را حفظ کرده و به تشکیل کلاژن کمک می‌کند که درنهایت باعث از بین رفتن ترک‌های پوستی نیز می‌شود. آلوئه‌ورا نیز خواص درمانی بسیاری دارد. رطوبت موجود در ژل آلوئه‌ورا به طور موثر علائم ترک‌های پوستی را کاهش می‌دهد.

مواد لازم:
- پنج قاشق چای‌خوری روغن بادام
- پنج قاشق چای‌خوری ژل آلوئه‌ورا خالص

طرز تهیه: ابتدا روغن بادام و ژل آلوئه‌ورا را با هم مخلوط کنید و خوب هم بزنید تا به شکل خمیری نرم دربیاید. همانطور که زمان زیادی طول می‌کشد تا روغن و آب مخلوط شوند، مخلوط شدن این دو مواد نیز زمان می‌برد. بنابراین تا زمانی که به صورت خمیر درآید به هم زدن آن ادامه دهید. وقتی مخلوط نرم شد، آن را در یک بطری بریزید و شب‌ها قبل از خواب، این کرم را روی ترک‌ها بمالید و دو تا سه دقیقه ماساژ دهید تا جذب پوست شود. این درمان را صبح نیز تکرار کنید تا نتیجه خوبی بگیرید.

•    کرم روغن جوجوبا و کره

کره سرشار از اسیدهای چرب است که رطوبت و خاصیت ارتجاعی پوست را حفظ می‌کند و همچنین منبع خوبی از ویتامین E است. روغن جوجوبا نیز به تغذیه پوست کمک می‌کند و در کاهش علائم ترک‌های پوستی بسیار موثر می‌باشد. 

مواد لازم:
- سه قاشق چای‌خوری کره
- یک قاشق چای‌خوری روغن جوجوبا

طرز تهیه: کره را کمی گرم کنید تا ذوب شود و پس از خنک شدن با روغن جوجوبا مخلوط کنید. این کرم را دو بار در روز بمالید تا قرمزی اطراف ترک‌های پوست را کاهش دهد.

نکات بیشتر برای پیشگیری از ترک‌های پوستی

حتی اگر بهترین درمان ترک پوستی را نیز انتخاب کنید، باز هم رفع این مشکل پوستی کاری زمان‌بر و دشوار است. به همین دلیل اغلب پزشکان و متخصصان پوست توصیه می‌کنند چندین راهکار ساده را به کار بگیرید تا از بروز ترک‌های پوستی پیشگیری نمایید:
- در طول روز ۶ الی ۸ لیوان آب بنوشید. پوست خشک و کم‌آب مستعد کشیدگی است و احتمال ترک خوردن آن افزایش می‌یابد. همچنین، نوشیدن آب کافی به حفظ خاصیت ارتجاعی پوست کمک می‌کند و آن را سالم‌تر نگه می‌دارد.
- در طول روز ورزش کنید. ورزش منظم یکی از بهترین راه‌ها برای بهبود گردش خون و تقویت سلامت پوست است. علاوه براین، ورزش به کنترل وزن کمک می‌کند و از تغییرات ناگهانی وزن که ممکن است موجب ترک‌های پوستی شوند، جلوگیری می‌کند.
- رژیم غذایی مناسب و مغذی داشته باشید. پوست برای حفظ انعطاف‌پذیری و ترمیم خود به مواد مغذی خاصی نیاز دارد. داشتن رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین به تقویت پوست و پیشگیری از ترک‌های پوستی کمک می‌کند.
- برای حفظ رطوبت پوست خود و حفظ نرمی و لطافت پوست از لوسیون‌ها روغن‌ها و محصولات مختلف پوستی بهره بگیرید. استفاده روزانه از مرطوب‌کننده‌ها باعث می‌شود پوست انعطاف‌پذیری بیشتری داشته باشد و کمتر دچار کشیدگی شود. 
- کاهش وزن سریع یا افزایش وزن سریع ممکن است ترک پوستی ایجاد کند. پس از این کار اجتناب کنید و یا در این شرایط از کرم‌های ضد ترک پوست استفاده کنید.
- به طور مرتب لایه‌برداری کنید. لایه‌برداری منظم به حذف سلول‌های مرده پوست و بهبود سلامت کلی و ظاهر پوست شما کمک می‌کند که منجربه کاهش ترک‌های پوستی می‌شود.
- بلافاصله پس از مشاهده ترک‌های پوستی به سرعت روش‌های خانگی یا روش‌های پزشکی را جهت رفع این عارضه به کار بگیرید.

کلام آخر

اگرچه ترک‌های پوستی مضر نیستند، ولی تاثیر زیادی روی اعتمادبه‌نفس افراد دارد. با رویکرد صحیح، می‌توانید به پوستی صاف و بدون لک دست پیدا کنید. با گنجاندن این درمان‌های طبیعی برای ترک‌های پوستی و نکات پیشگیرانه در روتین خود، به راحتی از شر این ترک‌های ناخواسته خلاص خواهید شد. فقط یک نکته را در نظر داشته باشید که قبل از استفاده از این کرم‌های دست‌ساز، حتما تست حساسیت انجام دهید و اگر پوست شما هیچ نوع واکنشی نشان نداد از آنها استفاده کنید.