درست مانند بلوغ، بارداری و زایمان، یائسگی یکی از آن نقاط عطف اجتناب‌ناپذیر در زندگی یک زن است. یائسگی به معنای پایان دوره‌های قاعدگی و توانایی باروری و شروع فصل جدیدی از زندگی است که به دلیل نوسانات هورمونی با تغییرات جسمی و روحی مختلفی همراه است.  
یائسگی یک مرحله طبیعی در زندگی یک زن است که معمولاً در اواخر دهه 40 یا اوایل 50 سالگی رخ می‌دهد. البته گاهی هم زنان در سنین قبل از 40 سالگی، یائسگی را تجربه می‌کنند که به آن یائسگی زودرس می‌گویند . 
در حالی که یائسگی بخشی طبیعی از زندگی یک زن است و همیشه نیازی به درمان ندارد، اما تغییراتی که قبل و بعد از یائسگی رخ می‌دهد اذیت‌کننده می‌باشد. خوشبختانه، چندین درمان طبیعی و تنظیم سبک زندگی وجود دارد که برای کاهش این علائم و بهبود کیفیت کلی زندگی در طول این دوره مفید هستند. در این برگ از مجله طب سنتی، طیف وسیعی از درمان‌های طبیعی برای تسکین یائسگی را بررسی خواهیم کرد که به جنبه‌های فیزیکی، عاطفی و روانی این مرحله مهم زندگی می‌پردازد.

یائسگی چیست؟

قبل از پرداختن به درمان‌های طبیعی برای تسکین یائسگی، ضروری است که درک اولیه‌ای از چیستی یائسگی و علائم آن داشته باشید. یائسگی به قطع قاعدگی زنان برای حداقل 12 ماه متوالی تعریف می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها تولید هورمون‌های استروژن و پروژسترون را متوقف می‌کنند و منجر به کاهش باروری و بروز علائم مختلف می‌شود.
با قطع قاعدگی، دوره‌های قاعدگی نامنظم و اختلالات هورمونی رخ می‌دهد. در نتیجه پس از یائسگی، زن قادر به بارداری نمی‌باشد. یائسگی ناگهانی اتفاق نمی‌افتد؛ بیشتر زنان چندین سال قبل از قطع کامل قاعدگی، تغییراتی را در دوره‌های قاعدگی خود تجربه می‌کنند. 
پیش یائسگی (Premenopause) قبل از یائسگی اتفاق می‌افتد که در این زمان هورمون‌ها دستخوش تغییر خواهند شد تا زمینه برای یائسگی مهیا شود. در مرحله پیش از یائسگی، چرخه قاعدگی به هم می‌ریزد، قاعدگی به تاخیر می‌افتد و ممکن است یک یا چند ماه پریود نشوید. همچنین احتمال دارد خونریزی شدید یا ضعیف را تجربه کنید. زمانی که فرد یک سال کامل پریود نشود، یائسگی اتفاق می‌افتد. به سال‌های بعد از شروع یائسگی، پس از یائسگی گفته می‌شود.

علائم رایج یائسگی

هنگام نزدیک شدن به دوران یائسگی، تغییرات فیزیکی و روانی مختلفی رخ می‌دهد که منجر به بروز علائمی می‌شود. برخی از این علائم قبل از یائسگی شروع می‌شوند و برخی تا بعد از آن ادامه می‌یابند. تجربه هر خانم از یائسگی خاص و متفاوت است. زمانی که یائسگی به صورت ناگهانی یا طی مدت زمان کوتاه‌تری اتفاق بیفتد، معمولا علائم شدیدتر است. جدا از تغییرات قاعدگی، علائم پیش از یائسگی، یائسگی و پس از آن عموما یکسان است. از جمله شایع‌ترین علائم یائسگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قاعدگی نامنظم: اولین نشانه نزدیک شدن یائسگی این است که نظم قاعدگی به هم می‌ریزد. ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد اتفاق بیفتد و شدت آن کمتر یا بیشتر شود. 
- گرگرفتگی: احساس ناگهانی گرمای شدید که اغلب با تعریق و ضربان قلب سریع همراه است.
- تعریق شبانه: برخی علاوه بر گر گرفتگی دچار تعریق شبانه در طول خواب نیز می‌شوند.
- تغییرات خلق و خو: نوسانات هورمونی منجر به نوسانات خلقی، زودرنج شدن و کج خلقی می‌شود. افسردگی، اضطراب و انرژی پایین طی یائسگی شایع و طبیعی است. 
- خشکی واژن: کاهش سطح استروژن منجر به خشکی واژن، ناراحتی در حین مقاربت و افزایش خطر عفونت‌های دستگاه ادراری می‌شود.
- اختلالات خواب: زنان یائسه اغلب دچار مشکلات خواب از جمله کم‌خوابی و بی‌خوابی می‌شوند که منجر به خستگی می‌شود.
- افزایش وزن: تغییر در متابولیسم و عدم تعادل هورمونی منجر به افزایش وزن، به خصوص در اطراف ناحیه شکم می‌شود.
- عدم تمرکز: برخی از زنان مشکلات حافظه و مشکل در تمرکز را در دوران یائسگی تجربه می‌کنند.
- تکرر ادرار: هورمون استروژن در حمایت از دو طرف مثانه نقش دارد. این بدان معناست که اگر سطح استروژن شما پایین باشد، ممکن است احساس پر شدن مثانه و تکرر ادرار را تجربه کنید.
- ضعیف شدن استخوان: کاهش سطح استروژن خطر پوکی استخوان و شکستگی استخوان را افزایش می‌دهد.
اگر در طول یائسگی علائم شدیدی را تجربه می‌کنید، برای راهنمایی در مورد مدیریت و درمان آن حتما با یک متخصص زنان مشورت کنید.

درمان‌های طبیعی برای بهبود علائم یائسگی

برای کاهش علائم یائسگی انواع مختلفی از داروهای هورمونی در دسترس هستند، اما خطر عوارض جانبی، بسیاری از زنان را به استفاده از درمان‌های جایگزین سوق می‌دهد. اگر چه مشاوره و راهنمایی‌های پزشکی مسائل مهمی هستند، اما برخی راهکارهای طبیعی برای کاهش علائم یائسگی وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد: 

•    رژیم غذایی و تغذیه

فیتواستروژن‌ها: غذاهای غنی از فیتواستروژن مانند سویا، دانه‌های کتان و حبوبات را در رژیم غذایی خود بگنجانید. این ترکیبات گیاهی مانند استروژن در بدن عمل می‌کنند و منجر به کاهش گرگرفتگی و سایر علائم می‌شوند.
کلسیم و ویتامینD: مطمئن شوید که کلسیم و ویتامین D کافی را از طریق غذاهایی مانند محصولات لبنی و سبزیجات برگ دار دریافت می‌کنید. این مواد مغذی برای حفظ سلامت استخوان در دوران یائسگی بسیار مهم هستند.
اسیدهای چرب امگا 3: برای کاهش التهاب و سلامت قلب، ماهی‌های چرب مانند سالمون، گردو و دانه کتان را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
مصرف کافئین و الکل را محدود کنید: مصرف زیاد کافئین و الکل گرگرفتگی را تشدید و خواب را مختل می‌کند. 

•    تغییر سبک زندگی

ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم به مدیریت وزن، بهبود خلق و خو و ارتقای سلامت کلی کمک می‌کند. حداقل 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط در هفته را هدف قرار دهید.
کاهش استرس: تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق یا تمرکز حواس را برای کاهش نوسانات خلقی و اضطراب تمرین کنید.
خواب کافی: یک برنامه خواب ثابت ایجاد کنید و یک محیط خواب راحت برای مبارزه با بی‌خوابی و تعریق شبانه درنظر بگیرید.
نوشیدن آب کافی: برای جلوگیری از خشکی پوست و خشکی واژن، به اندازه کافی در طول روز آب بنوشید و هیدراته بمانید.
از استعمال دخانیات بپرهیزید: سیگار خطر ابتلا به بیماری¬های قلبی، سکته¬ی مغزی، پوکی استخوان، سرطان و بسیاری دیگر از بیماری‌ها را افزایش می¬دهد. سیگار کشیدن همچنین روی سلامت تخمدان‌ها تاثیر می‌گذارد و باعث افزایش گرگرفتگی و یائسگی زودرس می‌شود.
مصرف قند و غذاهای فرآوری شده را محدود کنید: کاهش مصرف غذاهای شیرین و فرآوری شده به تثبیت سطح قند خون و کاهش نوسانات خلقی کمک می‌کند.

•    مکمل‌ها

ویتامینE: گرگرفتگی و تعریق شبانه برخی از زنان با مصرف مکمل‌های ویتامین E تسکین می‌یابد.
منیزیم: این ماده معدنی به نوسانات خلقی، اختلالات خواب و گرفتگی عضلات کمک می‌کند.
ویتامین‌های B: ویتامین‌های B کمپلکس منجر به افزایش سطح انرژی و ثبات خلق و خو در دوران یائسگی می‌شود.

•    گیاهان دارویی

شبدر قرمز: شبدر قرمز حاوی ترکیباتی شبیه به استروژن به نام ایزوفلاون است که به کاهش دفعات و شدت گرگرفتگی و بهبود سلامت استخوان کمک می‌کنند. این گیاه را می‌توانید مانند چای دم کرده و بنوشید و یا مکمل آن را مصرف کنید.
کوهوش سیاه: کوهوش سیاه گیاهی است که قرن‌هاست برای رفع علائم یائسگی، به ویژه گرگرفتگی و تعریق شبانه استفاده می‌شود. این گیاه با تأثیرگذاری بر تعادل هورمونی بدن علائم را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. کوهوش سیاه معمولاً به عنوان مکمل به شکل کپسول یا عصاره مصرف می‌شود. حتما قبل از شروع مصرف آن با یک متخصص مشورت کنید، زیرا ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد.
جینسینگ: جینسینگ به دلیل توانایی‌اش در مدیریت استرس شناخته شده است. همچنین این گیاه منجر به افزایش سطح انرژی و بهبود خلق و خو می‌شود. برخی از تحقیقات نشان داده است که جینسینگ به کاهش گرگرفتگی و بهبود کیفیت خواب در زنان یائسه کمک می‌کند. این گیاه را هم می‌توانید به صورت مکمل مصرف کنید و هم به صورت چای دم کرده و برای تسکین طبیعی یائسگی بنوشید. علاوه براین جینسینگ فوایدی برای عملکرد مغز و سرزندگی کلی دارد. با این حال، ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد، بنابراین مهم است که قبل از استفاده با یک متخصص مشورت کنید.
ریشه سنبل‌الطیب: ریشه سنبل الطیب یا والرین با خواص آرام‌بخش خود به کاهش بی‌خوابی، تقویت آرامش و کاهش اضطراب، که از مسائل رایج در دوران یائسگی است، کمک می‌کند. این گیاه اغلب به عنوان مکمل مصرف می‌شود و یا به عنوان چای دم می‌شود. مانند سایر داروهای گیاهی، مهم است که در مورد استفاده از ریشه سنبل‌الطیب با یک متخصص طب سنتی مشورت کنید، به خصوص اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید یا بیماری‌های زمینه‌ای دارید.
ریشه شیرین‌بیان: ریشه شیرین‌بیان حاوی فیتواستروژن است و برای کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و نوسانات خلقی استفاده می‌شود. این گیاه به تعادل هورمونی و بهبود عملکرد آدرنال کمک می‌کند. همچنین دارای خواص ضد التهابی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی است. ریشه شیرین بیان به طور معمول به عنوان چای و یا به صورت مکمل مصرف می‌شود. لازم به ذکر است که ریشه شیرین‌بیان فشار خون را افزایش می‌دهد و با برخی داروها تداخل دارد، بنابراین قبل از استفاده حتما با یک متخصص مشورت کنید.
مریم گلی: مریم گلی گیاهی است که به طور سنتی برای درمان تعریق بیش از حد و گرگرفتگی استفاده می‌شود و حاوی ترکیباتی است که به تنظیم دمای بدن و تعادل هورمونی کمک می‌کند. مریم گلی را می‌توانید هم به صورت چای و هم به صورت مکمل مصرف کنید. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مریم گلی دفعات و شدت گرگرفتگی را به میزان قابل توجهی کاهش داده و همچنین فوایدی برای بهبود عملکرد مغز و دستگاه گوارش دارد.

جمع‌بندی

در حالی که یائسگی بخشی طبیعی از زندگی است که هر زنی آن را تجربه خواهد کرد، اما گذر از این مرحله زندگی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد؛ زیرا تغییرات هورمونی ناشی از آن منجر به ایجاد علائم ناراحت کننده‌ای می‌شود.
با این حال، به خاطر داشته باشید که یائسگی یک بیماری نیست، بلکه دورانی طبیعی از چرخه زندگی و شروع فصل جدیدی در زندگی زنان است. شما می‌توانید این علائم را به طور طبیعی از طریق ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی و با استفاده از راهکارهای طبیعی فوق مدیریت کنید.
اما توجه داشته باشید که قبل از شروع هر رژیم درمانی جدید، از جمله درمان‌های طبیعی برای بهبود علائم یائسگی، به خصوص اگر قصد استفاده از مکمل‌ها یا گیاهان دارویی را دارید، حتما با یک متخصص مشورت کنید.